روان شـناســي كودك

پرورش اعتماد به نفس در كودكان و نوجوانان

دكتر موسلي  يكي از روان شناسان اجتماعي نوين ،ضمن تحقيقات خود خاطر نشان مي سازد ،كودكان قدرت تصميم گيري را در خانه مي آموزند يعني جايي كه بيشترين وقت خود را در آنجا سپري كرده ،كارها و فعاليت هاي گوناگوني را تجربه مي كنند.

والدين مي توانند با پر بار كردن فعاليت هاي روز مره كودكان در خانه و آموزش آنان در سنين مختلف، موجب رشد شخصيت و توانايي هاي فرزندانشان شوند.

موسلي ضمن تمركز بر جنبه هاي مختلف زندگي كودك (از تولد تا نوجواني) توجه به نكات زير را مهم مي داند:

1.اعتماد كردن

اساس اعتماد به ديگران از سنين پايين و از طريق توجه و رسيدگي به نياز هاي اوليه نوزاد وكودك خردسال شكل مي گيرد.

2.خود پيروي

كودكان از سنين 2 سالگي به بعد مي توانند مفهومي از زمان و مكان را در ذهن خود تجسم كنند.با توجه به اين موضوع مي توان از همان ابتدا با جلب اعتماد و اطمينان كودك ،موجب تقويت حس ثبات در او شد. براي مثال،مادر مي تواند از طريق اطمينان بخشيدن به فرزندش ،كه در غياب او جايي نخواهد رفت و او مي تواند بعد از بازي دوباره نزد مادرش باز گردد ،اعتماد كودك را جلب كند و يا اگر قولي به فرزند خود مي دهد و قراري با او مي گذارد ،خوب است با انجام آن اعتماد كودك را جلب كند.زيرا نحوه ي پاسخ دهي كودكان 2سال به بالا ،بر اساس نحوه ي پاسخ دهي والدين و اطرافيان شكل مي گيرد.

3.صلاحيت و شايستگي

كودكان در سنين 9-3 تمايل به بازي هاي جمعي و گروهي دارند.آنها مي خواهند با كسب اعتبار براي خود ،موجوديتشان را در بين افراد خانواده نشان دهند. ميزان صلاحيت و شايستگي كودكان ارتباط مستقيمي با اعتماد به نفس آنان دارد.

4.هويت

با رسيدن به سنين 19-10 سالگي نياز نوجوان به اعتماد كردن به سايرين و محيط اطرافش افزايش مي يابد و قصد داردبا كسب توانايي ها و شايستگي ها ي مختلف بر آن تسلط يابد. ويژگي مهم اين دوره احساس خود مختاري است.يك نوجوان نمي داند كاري كه انجام مي دهد درست است يا خير؟ در عين حال،علت نياز به تاييد شدن از سوي والدين و مربيان خود را درك نمي كند.آن ها در صددكسب هويت مستقلي هستند و مي خواهند براي زندگي آينده خود تصميم بگيرند. گاهي والدين تصور مي كنند فرزندانشان آنها را رها كرده اند. در حالي كه بايد با فراهم آوردن شرايطي كه موجب رشد خود پنداره ي فرزندشان شود ، آنان را در شناخت ويژگي هاي فردي شان ياري دهند.

دكتر گنجي توجه به پنج قائده ي بنيادين را براي حفظ و بقاي بهداشت رواني كودكان در خانواده لازم مي داند:

1.فرزند خود را دوست داشته باشيد.

2.براي فرزند خود الگوي خوبي باشيد.

3.فرزند خود را خوب آموزش دهيد.

4.فرزند خود رابا انظباط بار آوريد .

5. به مسوليت هاي خود آگاه شويد.

همه ي كودكان نيازمند توجه منظم و رسيدگي كافي از سوي والدين و مراقبين نزديك به خود هستند. يكي ازروش هاي ابراز علاقه و توجه نسبت به كودك،"گوش كردن فعال" به گفته ها و خواسته هاي اوست.شما اگر شنونده ي خوبي باشيد و بي درنگ در برابر افكار و احساسات فرزندتان واكنش نشان دهيد. اين فرصت را براي او فراهم كرده ايد كه روش صحيح برخورد با مشكلات را بياموزد زيرا صبر و درك والدين بسيار مهم تر از ارائه ي سريع راه حل به كودك است.

اگر بدون تقاضاي كمك از سوي او ،دائم به فكر ياري رساندن به او باشيد ،قدرت يافتن راه حل را از كودك سلب كرده و او را فردي متكي و وابسته به خود بار آورده ايد.در حالي كه گوش دادن فعال،مي تواند كودك را تشويق به يافتن راه حل مشكل كند و ارزش ها يي مانند، استقلال ،مسئوليت پذيري،اعتماد به نفس و بالندگي را در او رشد دهد.

در عين حال توجه نشان دادن ، فراتر از حضور جسماني فرد است. براي مثال،توجه به كودك حين تماشاي تلويزيون و يا مطالعه ي كتاب و روزنامه،آن چيزي نيست كه او نياز دارد ، بلكه او احتياج به"زماني مفيد"دارد تا بتواند تمام توجه و تمركز والدينش را معطوف سخنان و حركات خود كند.

منظور از زمان مفيد وقتي است كه پدر و مادر وارد دنياي ذهني-رواني فرزندشان مي شوند ، با او به بازي مي پردازند ، به داستان هاي خيالي اش گوش مي كنند و دنيا را از ديد او مي بينند.